Gezinnen zijn een van de grootste slachtoffers van de oorlog – “Ze worden voortdurend gemarteld”

19/02/2024 Leuven – Tien jaar na het begin van de oorlog in Oekraïne wijdt Kerk in Nood haar vastencampagne van 2024 aan het steunen van de lijdende Kerk in het land om haar te helpen Gods genezende liefde te brengen.

Tijdens een conferentie op 14 februari 2024 georganiseerd door Kerk in Nood ter gelegenheid van de tiende verjaardag van het begin van het internationale gewapende conflict in Oekraïne en de lancering van de jaarlijkse vastencampagne, zei grootaartsbisschop Svjatoslav Sjevtsjoek dat het aantal doden, verminkten of getraumatiseerden als gevolg van de oorlog in Oekraïne blijft toenemen en de langetermijneffecten op de samenleving ook steeds duidelijker worden.

“De toekomst van Oekraïne en de Kerk hangt af van hoe we kunnen reageren op deze noodzaak om oorlogstrauma’s te overwinnen, en dit trauma heeft het hart van de Oekraïense samenleving al getroffen: het gezin”, voegde het hoofd van de Oekraïense Grieks-katholieke Kerk eraan toe.

“Vandaag hebben we te maken met nieuwe groepen families: de families van degenen die zijn omgekomen, de families van degenen die ernstig gewond zijn geraakt, maar ook de families van degenen die vermist worden. Volgens Oekraïne zijn er 20.000 kinderen ontvoerd door Rusland, hoewel Rusland spreekt van 800.000 gedeporteerden, maar er worden ook 35.000 mensen vermist. De levens van hun families zijn een voortdurende marteling. Een vrouw, een 23-jarige moeder van twee kinderen, vroeg mij: ‘Ben ik een weduwe? Moet ik voor mijn man bidden als iemand die nog leeft of die dood is?’ Elke keer dat er een gevangenenruil plaatsvindt en hun echtgenoten niet terugkeren, wordt hun verdriet vernieuwd. Het is een voortdurende fysieke en psychologische marteling voor elke familie”, zei hij.

Voor degenen die wel terugkeren, brengt de bevrijding uit Russische gevangenschap ook uitdagingen met zich mee, aldus de apostolische nuntius voor Oekraïne, aartsbisschop Visvaldas Kulbokas. “Als we spreken met mensen die terugkeren naar Oekraïne en zij de omstandigheden beschrijven waarin ze werden vastgehouden, zijn ze verschrikkelijk, vooral voor de militairen. Sommigen van hen kunnen niet praten, ze zijn zo getraumatiseerd.”

Maar ook andere families lijden eronder, aldus grootaartsbisschop Sjevtsjoek. “Tegenwoordig leeft de meerderheid van de gezinnen gescheiden, omdat de mannen in het leger zitten en de vrouwen met kinderen hun eigen stad of zelfs het land hebben verlaten.”

De statistieken die door deze situatie zijn veroorzaakt, zijn schrijnend. “In 2023 hadden we 170.000 nieuwe gezinnen, maar waren er 120.000 echtscheidingen. Dit zijn de hoogste echtscheidingscijfers in de geschiedenis van het onafhankelijke Oekraïne. Het helpen van deze mensen is een grote uitdaging voor onze Kerk. Heel vaak kun je niets anders doen dan aanwezig zijn, met hen huilen, de hand vasthouden van deze vrouw of van die soldaat die pijn ervaart. Dit is de grootste pastorale uitdaging voor mij en voor de Kerk van vandaag”, zei het hoofd van de grootste Kerk van de Oosterse ritus in gemeenschap met Rome.

Een vergeten conflict?

Regina Lynch, uitvoerend president van Kerk in Nood internationaal, waarschuwde aan het begin van de conferentie dat “we met zoveel conflicten en onrust over de hele wereld momenteel een reëel gevaar lopen dat Oekraïne vergeten wordt, nu de mondiale aandacht zich verplaatst naar de volgende crisis. Bij Kerk in Nood zijn we vastbesloten dat dit niet zal gebeuren en dit is een van de redenen dat we de vastencampagne van dit jaar gebruiken om de situatie in Oekraïne onder de aandacht te brengen.”

“Oekraïne beleeft zijn eigen kruisweg. Het doel van de campagne is om in het conflict de broodnodige steun te bieden, inclusief hulp aan seminaristen, priesters en religieuze zusters, die ook helpen met de zorg voor de ontheemden en arme mensen, en ook traumagenezing voor soldaten en hun families. We richten ons ook op jeugd- en gezinswerk. We dringen er bij al onze vrienden en weldoeners op aan om onze broeders en zusters in Oekraïne niet te vergeten en voor hen te bidden tijdens de vastentijd“, zei Regina Lynch.

Aartsbisschop Visvaldas Kulbokas sprak ook over dit gevaar. “Voor mensen in het buitenland is het moeilijk voor te stellen wat hier aan de hand is. Sommigen zijn geneigd te denken dat alles voorbij is, maar we verliezen elke dag honderden levens, zowel militairen als burgers.”

Voor degenen die dichtbij de frontlinie wonen of in het bezette Oekraïne, is de oorlog onmogelijk om te vergeten. “De situatie aan de frontlinie is erger dan in het vagevuur. Er zijn veel mensen die we niet kunnen bereiken, zelfs niet om voedsel of water te geven”, zei de nuntius.

In de bezette gebieden is de Oekraïense Grieks-katholieke Kerk gedwongen ondergronds te werken, legde grootaartsbisschop Sjevtsjoek uit. “Er zijn geen katholieke priesters meer in dat deel van Oekraïne. We kregen informatie dat onze mensen in Donetsk elke zondag naar de kerk gingen om te bidden, zelfs zonder de priester, maar de kerk werd in beslag genomen en de deuren gesloten. In de bezette delen van de regio Zaporizja hebben de Russische autoriteiten een speciaal decreet uitgevaardigd dat het bestaan van de Oekraïense Grieks-katholieke Kerk verbiedt en onze eigendommen in beslag genomen. De mensen bidden dus thuis en als ze kunnen, volgen ze onze liturgische diensten online.”

Een sterke herinnering aan het gevaar waarmee katholieken in het bezette Oekraïne worden geconfronteerd, is de aanhoudende gevangenschap van de paters Ivan Levitskyi en Bohdan Heleta, die in november 2022 werden gearresteerd. “Leven ze of zijn ze dood? Sinds hun arrestatie hebben we geen informatie”, zei grootaartsbisschop Sjevtsjoek.

“Bedankt, Kerk in Nood, voor uw aanwezigheid”

Geconfronteerd met deze enorme uitdagingen blijft de katholieke kerk in Oekraïne doen wat zij kan. De Oekraïense Grieks-katholieke Kerk heeft vooral geïnvesteerd in programma’s om psychologische steun te bieden aan getraumatiseerden, en wijst op de noodzaak om hulp te bieden aan ongeveer zeven miljoen Oekraïners die met voedseltekorten kampen, vooral degenen binnen een straal van 50 km van de frontlinie.

Tot nu toe, zo legde grootaartsbisschop Sjevtsjoek uit, heeft de gecoördineerde internationale reactie een wonder mogelijk gemaakt. “Het afgelopen jaar hebben we de grootste humanitaire crisis na de Tweede Wereldoorlog kunnen doorstaan.” Nu neemt echter de “eerste euforie van de humanitaire hulp aan Oekraïne af, dus moeten we onze eigen logistiek ontwikkelen om degenen die in nood zijn te helpen.”

Kerk in Nood heeft een belangrijke rol gespeeld bij deze inspanningen en de afgelopen twee jaar was Oekraïne de grootste begunstigde van de steun van de organisatie. De internationale liefdadigheidsinstelling heeft sinds 24 februari 2022 meer dan 600 projecten ondersteund, waaronder de financiering van de bouw van 11 centra om psychologische en spirituele ondersteuning te bieden, evenals de betaling van zomerkampen voor kinderen die het zwaarst getroffen zijn door de gevechten, de aankoop van voertuigen voor priesters en religieuzen om hun pastorale werk uit te voeren en zelfs verwarmingssystemen en ovens te leveren aan door de Kerk beheerde instellingen, om hen door de strenge winters heen te helpen.

“Dank aan Kerk in Nood voor uw moed, voor uw bezoeken de afgelopen jaren, voor het reizen met ons in deze pijnlijke omstandigheden. Bedankt dat u bij ons bent in deze moeilijke momenten”, besloot grootaartsbisschop Svjatoslav Sjevtsjoek.